De tips van...
Hoe ga je nu precies aan de slag als je videogames wilt inzettten in de klas? Ontdek hier hands-on tips van verschillende leerkrachten met ervaring.
De tips van Jeroen Heremans
- Leerkracht Nederlands, Engels en geschiedenis
- Geeft o.a. geschiedenis in het Engels als onderdeel van Content and Language Integrated Learning (CLIL) aan het Berthoutinstituut in Mechelen
- Actief als freelance onderwijsinnovator
- Beheert de blog Geek My Class, waar hij zich richt op gamification en het gebruik van games in de klas
Begin bij de leerdoelen, niet bij de game
Laat de game niet het startpunt zijn, maar kijk eerst naar wat je wil bereiken in je les. Welke vaardigheden of concepten wil je aanleren? Zoek vervolgens een videogame of een game-element dat daarbij aansluit. Denk bijvoorbeeld aan:
- Gameplay-fragmenten gebruiken om een concept te illustreren.
- Screenshots of visuele elementen inzetten om een discussie te starten.
- Een volledige game koppelen aan je leerinhoud, zoals enkele Assassin’s Creed games voor geschiedenis of Sokobond voor chemie.
Kies games die aansluiten bij je vak
Videogames zijn er in alle soorten en maten. Sommige sluiten perfect aan bij de vakinhoud, andere versterken specifieke vaardigheden zoals probleemoplossend denken. Enkele voorbeelden:
- Geschiedenis: enkele Assassin’s Creed games (historische setting), Northgard (Vikingen), A Plague Tale (middeleeuwen, Zwarte Dood).
- Talen: Hidden Folks (zoekspel voor voorzetsels), The Last of Us (luistervaardigheid, storytelling).
- Wetenschappen: Sokobond (chemische reacties), Kerbal Space Program (fysica en raketwetenschap).
Gebruik games zoals je video’s of teksten gebruikt
Je kijkt niet elke week een volledige film in de klas, toch? Hetzelfde geldt voor videogames. Gebruik korte fragmenten of laat leerlingen kleine stukken spelen. Games kunnen dienen als:
- Een visueel hulpmiddel om theorie tastbaar te maken.
- Een basis voor kritische analyse, zoals het beoordelen van historische accuraatheid.
- Een luister- of kijkoefening in taallessen.
Integreer videogames in je lesstructuur en evaluaties
Zorg ervoor dat de games een duidelijke rol hebben binnen je lesplan, bijvoorbeeld:
- Als hoekenwerk: een hoek in je klas kan een gameplek zijn waar leerlingen zelfstandig een videogame-opdracht uitvoeren.
- Als groepsopdracht: laat leerlingen samenwerken en reflecteren over de game-inhoud.
- Als toetsinstrument: gebruik gamebeelden of scenario’s in een toets om kritisch denken te testen.
Maak leerlingen experts en geef ze verantwoordelijkheid
Er zitten gegarandeerd videogamespelers in je klas. Betrek hen als ‘videogamecoördinatoren’ om andere leerlingen te begeleiden. Dit kan de motivatie verhogen en zorgt voor extra betrokkenheid.
Denk praktisch na over hardware en ICT-beleid
Niet elke school heeft krachtige computers of consoles. Kies daarom:
- Toegankelijke games die op standaard laptops (bvb in de browser) draaien.
- Mobiele oplossingen zoals een Nintendo Switch (want die heeft een ingebouwd scherm) voor gedeeld gebruik.
- Een flexibele opstelling zoals één gamelaptop per zes leerlingen in een hoekenwerk.
De tips van Ellen Vanderhoven
- Doctor Onderwijskunde en Expert Digitaal Leren
- Docent Pedagogische ICT-Ondersteuning (Sint Franciscus Evergem)
- Leerkracht Nederlands (Sint Franciscus Evergem)
- Voormalig Beleidsadviseur Kenniscentrum Digisprong (Vlaanderen)
Denk na over hoe je de game gebruikt
De manier waarop je de videogame inzet, bepaalt het effect op het leerproces. Uit onderzoek blijkt dat games alleen niet volstaan —nabespreking en begeleiding maken het verschil. Overweeg daarom:
- Klassikale bespreking: laat leerlingen reflecteren op wat ze in de game ervaren. Dit helpt om inzichten concreet te maken.
- Individueel spelen: handig voor zelfstandig oefenen, zoals bij taal- of rekenoefeningen.
- Samenwerken in duo’s of groepjes: één leerling speelt, de ander noteert of analyseert. Dit bevordert samenwerking en communicatie.
Laat de game de les ondersteunen, niet overnemen
Een videogame mag geen losstaand spelelement in je les zijn, maar moet aansluiten bij de leerinhoud. Bijvoorbeeld:
- Gebruik een gamefragment als startpunt voor een discussie of analyse.
- Laat leerlingen een videogame spelen en bespreek daarna wat ze hebben geleerd.
- Verbind de game met andere lesactiviteiten zoals een schrijfopdracht of groepswerk.
Stem de groepsvorm af op je doel
Hoe je leerlingen laat spelen, hangt af van wat je wil bereiken:
- Motiveren zonder technische drempels? Laat één leerling spelen terwijl de klas meekijkt via de beamer.
- Iedereen actief betrekken? Laat alle leerlingen individueel spelen, waar dat mogelijk is.
- Samenwerking stimuleren? Werk in duo’s: één speelt, de ander noteert of reflecteert.
Bespreek en evalueer
Videogames werken het best als leerlingen kunnen nadenken over wat ze hebben geleerd. Zorg voor reflectiemomenten waarin ze hun ervaringen koppelen aan de leerstof. Vraag hen bijvoorbeeld om hun strategieën te verklaren, fouten te analyseren of parallellen te trekken met de echte wereld.
Een goed gekozen videogame ondersteunt de leerdoelen, maar heeft pas impact als je ook nadenkt over de juiste aanpak en begeleiding.
De tips van Lander Van der Biest
- Gedetacheerd leerkracht (Dokata Gent)
- Oprichter Gamekunde
- Organisator OMG – Onderwijs Met Games Studiedag
Kies een game met meerdere leerdoelen
Ga na welke leerdoelen een game ondersteunt. Dat kunnen er soms meerdere zijn. Ring Fit Adventure kan bijvoorbeeld worden ingezet zowel in de LO-les (beweging) als in de rekenles (oefenen van maaltafels). Lees hoe je dit concreet kan doen op Gamekunde.
Beperk de speeltijd
Zorg voor een duidelijke tijdsafbakening, bijvoorbeeld 20 à 30 minuten per les. Dit voorkomt dat de game de overhand krijgt en helpt leerlingen het als een leermiddel te zien, niet als puur entertainment.
Combineer leren via videogames met traditionele leerstrategieën
Gebruik korte testjes of opdrachten om te checken of de leerdoelen behaald worden. Voor serious games, zoals Bingel, zijn er vaak ingebouwde rapportages beschikbaar.
Kies het juiste type game
- Educatieve games (bijv. Kadet of Playroom van SmartGames) zijn gericht op leren en educatie. Deze games zijn makkelijk in scholen in te zetten en zijn vaak gekoppeld aan onderwijsdoelen.
- Serious games (zoals VR Woodworks of Bee Simulator) bieden praktijkgerichte leerervaringen. Vooral de virtual reality-omgevingen bieden veel potentieel in technisch en beroepsonderwijs.
- Commerciële games (zoals Animal Crossing voor taal of Assassin’s Creed Discovery Tour voor geschiedenis) kunnen creatief ingezet worden.